Түрік мемлекеттерінің 34 әріптен тұратын ортақ әліпбиі қабылданды
АНКАРА. 12 қыркүйек. Түрік мемлекеттері ұйымы (TDT) жанынан құрылған түркі әлемі ортақ әліпбиі комиссиясы 34 әріптен тұратын ортақ түрік әліпбиін қабылдау жөнінде келісімге келді. Бұл туралы TRT Haber ақпарына сүйенген rast.kz хабарлайды.
Бас кеңсесі Қазақстан байтағы – Астанада орналасқан Түрік академиясының мәлімдемесінде 9-11 қыркүйекте Әзербайжанның бас қаласы – Бакыда Түрік академиясы және Түрік тілі қауымдастығымен ынтымақтастықта.түркі әлемі ортақ әліпби комиссиясының 3-ші отырысы өткені атап өтілді.
Мәлімдемеде TDT мүше елдерден құралған Түркі әлемі біріккен әліпби комиссиясы мүшелері қатысқан отырыстың сәтті аяқталғанына назар аударылды. Отырыстың негізгі мақсаты ортақ тақырыптағы жұмыстарды қорытындылау болды. Осы салада алынған ақпарат пен комиссияның 2 жылдық жұмыс тәжірибесін пайдалана отырып, түркі тілдеріне арналған әліпби жобасы қабылданды.
Мәлімдемеде ғалымдар алғаш рет 1991 жылы ұсынған латын негізіндегі ортақ түрік әліпбиі жобасы жан-жақты қарастырылып, комиссия мүшелерінің осы әліпби жобасында әзірлеуді қажет ететін мәселелерге қатысты қажетті тұжырымдар жасағаны атап өтілді.
«Осы тынымсыз жұмыстардың нәтижесінде 34 әріптен тұратын ортақ түрік әліпбиін қабылдау жөнінде келісімге қол жеткізілді. Ұсынылған әліпбидегі әрбір әріп түрік тілдерінде кездесетін әртүрлі фонемаларды білдіреді», – делінген мәлімдемеде.
Мәлімдемеде кездесудің сәтті аяқталуының тарихи маңызы бар екені атап көрсетілді. Ол «ортақ түрік әліпбиінің дамуы түрік халықтарының тіл мұрасын сақтай отырып, өзара түсіністік пен ынтымақтастыққа ықпал етеді» деп бағаланды.
Мәлімдемеде Түрік академиясы мен Түрік тілі қауымдастығы түрік мемлекеттерінің үкіметтері мен комиссия мүшелеріне осы үдеріске қосқан құнды үлестері үшін алғыс айтыла келіп, «барлық тиісті мекемелер ұсынылған ортақ түрік тілінің жүзеге асырылуын белсенді түрде қолдауға шақырылатыны» жеткізілді.
Сонымен қатар, биылғы қыста Қазақстан да осы әліпбиге екі қазақ әрпін енгізуді ұсынды.
Хабардың түрік тіліндегі түпнұсқасы:
Türk dünyasının ortak alfabesi kabul edildi
Türk Devletleri Teşkilatının (TDT) kurduğu Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu 34 harften oluşan Ortak Türk Alfabesi önerisi üzerinde uzlaştı.
Merkezi, Kazakistan’ın başkenti Astana’da bulunan Türk Akademisi’nden yapılan açıklamada, Türk Akademisi ve Türk Dil Kurumu işbirliğinde 9-11 Eylül tarihlerinde Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonunun 3. toplantısının yapıldığı bildirildi.
Açıklamada, TDT üyesi ülkelerden oluşan Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu üyelerinin katıldığı toplantının başarıyla tamamlandığına işaret edilerek, «Toplantının temel amacı, bu alanda edinilen bilgiler ve komisyonun 2 yıllık faaliyet deneyiminden yararlanarak Türk dilleri için ortak alfabe projesine ilişkin çalışmaları sonuçlandırmaktı» ifadeleri kullanıldı.
«34 harften oluşan Ortak Türk Alfabesi önerisi üzerinde uzlaşıldı»
Toplantıda ilk olarak 1991’de bilim insanları tarafından önerilen Latin tabanlı Ortak Türk Alfabesi projesinin kapsamlı şekilde gözden geçirildiği ve komisyon üyelerinin bu alfabe projesinde geliştirilmesi gereken hususlara ilişkin gerekli tespitleri yaptıkları vurgulanan açıklamada, şunlar kaydedildi:
«Bu özverili çalışmanın sonucunda, 34 harften oluşan Ortak Türk Alfabesi önerisi üzerinde uzlaşıldı. Önerilen alfabedeki her harf, Türk dillerinde bulunan farklı fonemleri temsil etmektedir».
Açıklamada, toplantının başarıyla sonuçlanmasının tarihi bir önem taşıdığına dikkat çekilerek «Ortak Türk Alfabesi’nin geliştirilmesi, Türk halkları arasında karşılıklı anlayış ve iş birliğini teşvik ederken, onların dil mirasını da korumaktadır» değerlendirmesinde bulunuldu.
Türk Akademisi ve Türk Dil Kurumu olarak bu süreçteki değerli katkılarından dolayı Türk devletlerinin hükümetlerine ve komisyon üyelerine teşekkür edilen açıklamada, «İlgili tüm kurumlar, önerilen Ortak Türk Alfabesi’nin uygulanmasını etkin şekilde desteklemeye davet edilmektedir» ifadesine yer verildi.
