«Солтүстік Қазақстан – Қызылжар, Петропавл – Абылай хан аталуы керек»
АСТАНА. 18 шілде. Белгілі ғалым, жазушы, журналист, Ұлттық ғылым академиясының академигі, мемлекет және қоғам қайраткері Мұхтар Құл-Мұхаммед Солтүстік Қазақстан облысына – Қызылжар, ал Петропавл қаласына Абылай хан аттарын беруді ұсынып отыр. Бұл туралы Halyq uni.kz ақпарына сүйенген rast.kz хабарлайды.
Автор өзінің бұл кесек ойларын «Егемен Қазақстан» газетінің кешегі нөмірінде жарық көрген «Атадан қалған аманат» деп аталатын көлемді мақаласында айтып өткен. Сөз басын Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Түркістан қаласында өткен Ұлттық құрылтайда ономастика саласын тәртіпке келтіру туралы ұсынысынан бастаған ол әуелі «Алматы» деген атаудың этимологиялық, топонимикалық мағынасын ашып, оған семантикалық, грамматикалық тұрғыдан кеңінен талдау жасап шығады. Содан кейін Кеңес Одағы тұсында орыс тілінде түпнұсқадан бұрмаланып, мағыналары өзгертіліп аталып кеткен облыс орталықтарының атауын мемлекеттік тілге ауыстыру турасында өзінің ұсыныстарын білдіреді. Бұған қоса, заман ағымына сай енді Солтүстік Қазақстанды – Қызылжар облысы, Петропавлды – Абылай хан деп атаудың кезі келгенін де қадап айтып өтеді.
«Ресей екі патшасын бірдей құрметтегенде, бізге неге Кенесары мен Абылайдай қос ханымызды қатарынан ұлықтамасқа?!», – деген сауал тастайды мемлекетшіл қайраткер осы ретте.
Қызылжар – қала ғана емес, Ұлытау, Атырау, Жетісу сияқты топонимикада хороним деп аталатын тұтас өңірдің атауы. Егер сәтімен облыс атын осылай өзгертсек, халықтың талай ән-жырына арқау болған Қызылжардай әдемі атауды қалпына келтіріп, Абылай хандай аруақты ердің рухы алдындағы талай буынының перзенттік парызын орындар едік.
Дәл осы қалада отарлық заманның өзінде-ақ ордасын тіккен, айбыны асқан Абылай хан мұндай құрметке әбден лайық. Бұл – халқымыздың екі жарым ғасыр бойы күткен аманат-арманы.
Сонымен қатар, Мұхтар Құл-Мұхаммед бұлы мәселеге «әлі де болса сақтықпен қарайық» дейтіндердің табылып қалатынын жоққа шығармайды. Алайда іргедегі Ресей 1991 жылдың өзінде-ақ революция бесігі саналып, ешқашан өзгерместей көрінетін Ленинградты – Санкт-Петербург, ал Свердловскіні Екатеринбург деп атап, екі патшасын бірдей қадір тұтып жатқанда, бізге неге Кенесары мен Абылай секілді қос ханымызды қатарынан ұлықтауға болмайды?! «Әлде Ғафу ақын айтқандай: «Басқаның патшасының бәрі жақсы, Неліктен біздің хандар жаман болған» деп жүре бермекпіз бе?», – дейді ол.
«Кенесарымен қатар оның даңқты бабасы – Абылай ханды асқақтатуды халқымыз Президент Қасым-Жомарт Тоқаев айтқан «тарихи сана-сезімнің жаңғыруы», «Қазақстанның жаңа дәуірінің берекелі бастауы», ел аңсаған әділеттің салтанат құруы деп қабылдайтынына кәміл сенеміз», деп жазады мақала соңында Мұхтар Құл-Мұхаммед.
Рүстем ЖҰМАН
